Cây gấc còn có tên là mộc miết, tên khoa học là Momordica Cochinchinensis thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae). Gấc là loài cây thân thảo dây leo, một loại cây đơn tính khác gốc, tức là có cây cái và cây đực riêng biệt. Cây gấc leo khỏe, chiều dài có thể mọc đến 15 mét. Thân dây có tiết diện góc. Lá gấc nhẵn, thùy hình chân vịt phân ra từ 3 đến 5 dẻ, dài 8-18 cm.
Hoa có hai loại: hoa cái và hoa đực. Cả hai có cánh hoa sắc vàng nhạt.
Gấc trổ hoa mùa hè sang mùa thu, đến mùa đông trái mới chín. Mỗi năm gấc chỉ thu hoạch được một mùa. Do vụ thu hoạch tương đối ngắn (vào khoảng tháng 12 hay tháng 1).
Quả gấc hình tròn, màu lá cây, khi chín chuyển sang màu đỏ cam, đường kính 15–20 cm. Vỏ gấc có gai rậm. Bổ ra mỗi quả thường có sáu múi. Thịt gấc màu đỏ cam. Hạt gấc màu nâu thẫm, hình dẹp, có khía. Hạt gấc còn có tên gọi khác là: mộc tất tử, thổ mộc miết, mộc biệt tử. Đông y gọi hạt gấc là "mộc miết tử" vì nó dẹt, hình gần như tròn, vỏ cứng, mép có răng cưa, hai mặt có những đường vân lõm xuống, trông tựa như con ba ba nhỏ.
Hoa có hai loại: hoa cái và hoa đực. Cả hai có cánh hoa sắc vàng nhạt.
Gấc trổ hoa mùa hè sang mùa thu, đến mùa đông trái mới chín. Mỗi năm gấc chỉ thu hoạch được một mùa. Do vụ thu hoạch tương đối ngắn (vào khoảng tháng 12 hay tháng 1).
Quả gấc hình tròn, màu lá cây, khi chín chuyển sang màu đỏ cam, đường kính 15–20 cm. Vỏ gấc có gai rậm. Bổ ra mỗi quả thường có sáu múi. Thịt gấc màu đỏ cam. Hạt gấc màu nâu thẫm, hình dẹp, có khía. Hạt gấc còn có tên gọi khác là: mộc tất tử, thổ mộc miết, mộc biệt tử. Đông y gọi hạt gấc là "mộc miết tử" vì nó dẹt, hình gần như tròn, vỏ cứng, mép có răng cưa, hai mặt có những đường vân lõm xuống, trông tựa như con ba ba nhỏ.
Quả Gấc
Quả gấc giàu các chất carotenoid và lycopene. Theo tỷ lệ khối lượng, nó chứa nhiều lycopen gấp 70 lần cà chua. Người ta cũng phát hiện thấy nó chứa beta-carotene nhiều gấp 10 lần cà rốt hoặc khoai lang. Ngoài ra, các carotenoid có mặt trong gấc liên kết với các axít béo mạch dài, tạo ra kết quả là nó có tính hoạt hóa sinh học cao hơn. Một nghiên cứu gần đây cho thấy gấc chứa các loại protein có thể ngăn cản sự phát triển của các tế bào ung thư.
Nghiên cứu hiện đại cho biết trong nhân hạt gấc có 55,3% chất lipít (béo), 16,6% chất protit (đạm), 1,8% tanin, 2,8% xenluloza, 6% nước, 2,9% chất vô cơ, 2,9% đường, 11,7% chất khoáng… Ngoài ra còn có một lượng nhỏ các men photphotoba, invedaxa…
Quả gấc giàu các chất carotenoid và lycopene. Theo tỷ lệ khối lượng, nó chứa nhiều lycopen gấp 70 lần cà chua. Người ta cũng phát hiện thấy nó chứa beta-carotene nhiều gấp 10 lần cà rốt hoặc khoai lang. Ngoài ra, các carotenoid có mặt trong gấc liên kết với các axít béo mạch dài, tạo ra kết quả là nó có tính hoạt hóa sinh học cao hơn. Một nghiên cứu gần đây cho thấy gấc chứa các loại protein có thể ngăn cản sự phát triển của các tế bào ung thư.
Nghiên cứu hiện đại cho biết trong nhân hạt gấc có 55,3% chất lipít (béo), 16,6% chất protit (đạm), 1,8% tanin, 2,8% xenluloza, 6% nước, 2,9% chất vô cơ, 2,9% đường, 11,7% chất khoáng… Ngoài ra còn có một lượng nhỏ các men photphotoba, invedaxa…
Công dụng
Gấc vừa là cây thực phẩm vừa là cây dược liệu. Lá và quả gấc non dùng làm rau xanh rất tốt, màng hạt (thịt quả) dùng để đồ xôi và làm phụ gia chế biến thực phẩm có tác dụng làm tăng giá trị dinh dưỡng và cảm quan. Rễ gấc (còn gọi là phòng kỷ nam) là dược liệu dùng để làm thuốc chữa đau lưng, mỏi gân cốt. Hạt gấc (mộc miết tử) lấy từ quả chín có thể dùng nhân hạt để chế biến thành bột khô hoặc ép dầu đều là những dược liệu quý được ghi vào sách Dược điển Trung Quốc, Dược điển Việt Nam.
Gấc vừa là cây thực phẩm vừa là cây dược liệu. Lá và quả gấc non dùng làm rau xanh rất tốt, màng hạt (thịt quả) dùng để đồ xôi và làm phụ gia chế biến thực phẩm có tác dụng làm tăng giá trị dinh dưỡng và cảm quan. Rễ gấc (còn gọi là phòng kỷ nam) là dược liệu dùng để làm thuốc chữa đau lưng, mỏi gân cốt. Hạt gấc (mộc miết tử) lấy từ quả chín có thể dùng nhân hạt để chế biến thành bột khô hoặc ép dầu đều là những dược liệu quý được ghi vào sách Dược điển Trung Quốc, Dược điển Việt Nam.